Şevkatli Sınır Koymak
Sınır koymak, kişinin kendi ihtiyaçlarını, değerlerini ve duygularını korumak adına ortaya koyduğu görünmez çizgilerdir. Sınırlar bireyin hem kendi varlığını ve değerinini fark etmesine hem de sağlıklı ve işlevli ilişkiler kurmasına yardımcı olur. Ek olarak sınır koymak, bireyleri kötü bir muameleye, duygusal/fiziksel istismara karşı korur. Bu nedenle şefkatli sınır koyabilmek, çocukluktan yetişkinliğe uzanan önemli bir beceridir. Ancak çoğu zaman “sınır koymak” olumsuz bir davranış gibi algılanabilir; mesafe yaratmak, engel çıkarmak veya kaba davranmakla karıştırılabilir. Oysa şefkatli bir biçimde sınır koymak, kişinin hem kendisine hem de ilişki kurduğu kişiye saygı gösterdiğinin bir ifadesidir.
Bir ilişkide sınır koymak önemlidir fakat yapı olarak sınırların çok katı veya çok esnek olması da sağlıklı değildir. Katı sınırlar, esnemeyen, içerisine bir bireyi kabul etmekte zorlanan sınır biçimidir. Bireyin kendisini fazla korumaya alması, bu duruma bir örnek olabilir. “Kimseye güvenmem, kimseye bir şey anlatmam” diyen biri aslında olası hayal kırıklıklarından korunmaya çalışabilir; fakat sonuç olarak yalnızlık, duygusal uzaklık ve ilişki doyumsuzluğu yaşayabilir. Diğer uçta ise çok gevşek sınırlar vardır. Aşırı gevşek sınır, katı sınırların aksine kişinin kendi varlığı ve değerine zarar verebilecek kadar esneyen bir yapıda olabilir. Örneğin, sürekli başkalarını memnun etmeye çalışan, “hayır” diyemeyen bir kişi kendi ihtiyaçlarını ve duygularını görmezden gelebilir. Bu da tükenmişlik, öfke birikimi ve değersizlik hissi yaratabilir.
Şefkatli sınır koymak ise bu iki uç arasında dengeli bir noktadadır. Karşı tarafla şefkat ve empati ile sınırları belirleyerek daha derin bir ilişki kurmayı sağlar. Örneğin, sevgiliniz sizinle ilgili hiç hoşlanmadığınız bir cümle kurabilir. Bu durumda katı bir sınır, “Bir daha asla bana böyle bir şey söyleme” diyerek tüm ilişkiyi kesmek olabilirken gevşek bir sınır ise hoşlanmamasına rağmen her seferinde sessiz kalmak ve izin vermek olabilir. Şefkatli bir sınır ise “Geçen gün benim hakkımda söylediğin şey gerçekten duygularımı incitti. İlişkimizin bana güven ve sevgi hissettirmesini önemsiyorum o nedenle bundan sonra birbirimizle ilgili konuşurken incitici olmamaya dikkat edelim” diyebilmektir. Bu yaklaşım hem kişinin kendi kaynaklarını korur hem de ilişkiye zarar vermeden dürüst ve net olmasını sağlar. Sağlıklı sınırlar bireyin psikolojik iyiliğini, özsaygısını ve ilişkilerinde güven duygusunu artırır. İnsanlar sınırlarını net ve şefkatli bir şekilde ifade ettiklerinde, karşı taraf da onlarla daha öngörülebilir ve güvenli bir ilişki kurar. Böylece sınırlar engel değil, ilişkileri besleyen bir çerçeveye dönüşür.
Sonuç olarak, sınır koymak mesafe yaratmak ya da kabalık etmek değildir. Tam tersine, şefkatli sınırlar hem bireyin hem de ilişkilerin sağlıklı bir şekilde var olabilmesi için temel bir gerekliliktir. Kendini korumak, başkasını dışlamak anlamına gelmez; doğru sınırlar ilişkilerdeki yakınlığı ve güveni güçlendirir. Şefkatli sınırlar hem benliğimizi hem de ilişkilerimizi besleyen görünmez çizgilerdir.
Psikolog Aleyna Uçar
Kaynakça
Martin, S. (2021). The Better Boundaries Workbook. Oakland, CA: New Harbinger Publications.